คุ้มครองงานประดิษฐ์ ด้วยการจดสิทธิบัตร อนุสิทธิบัตร ด้วยตัวเอง

ก่อนอื่นเลย ทุกคนควรจะรู้จักกับ ร่างคำขอ (patent application) เป็นอันดับแรก ร่างคำขอก็คือเอกสารที่เราจะต้องบรรยายความเป็นมา ลักษณะพิเศษของงานประดิษฐ์และสิ่งที่เราต้องการคุ้มครองงานประดิษฐ์ ซึ่งประกอบด้วย หัวข้อดังนี้

จากที่เราทราบกันดีว่าข้อถือสิทธิเป็นส่วนที่สำคัญที่สุด ดังนั้นเรามาดูในรายละเอียดเรื่องข้อถือสิทธิเพิ่มเติมกันนิดหน่อย

เปิดเผยเท่าที่จำเป็น

ข้อนี้ตรงไปตรงมา คือ เราต้องเปิดเผยเท่าที่จำเป็น แล้วแค่ไหนถึงเรียกว่า “จำเป็น” นั่นคือ ต้องเพียงพอให้เราได้รับความใหม่ แต่ไม่บอกหมดจนคนอื่นสามารถอ่านและลอกเลียนหรือดัดแปลงได้โดยง่าย

เพราะฉะนั้น การสืบค้นสิทธิบัตรจึงเป็นสิ่งจำเป็น เพื่อที่เราจะได้รู้ก่อนว่างานประดิษฐ์ก่อนหน้าได้เปิดเผยความคุ้มครองไว้แค่ไหน และเราต้องเพิ่มแค่ไหนถึงเพียงพอที่จะได้รับความใหม่

ใช้รูปประกอบการอธิบาย

รูปเขียน ไม่ใช่สิ่งจำเป็นสำหรับคำขอรับสิทธิบัตร นั่นคือเราจะมีหรือไม่มีก็ได้ เพราะผู้ตรวจสอบพิจารณาจากตัวอักษร แต่การมีรูปเขียน จะช่วยให้ผู้ตรวจสอบสามารถเข้าใจงานประดิษฐ์ของเราได้เร็วมากขึ้น และเมื่อผู้ตรวจสอบเข้าใจได้ง่าย ก็จะทำงานได้เร็ว มีข้อสงสัยน้อย งานเราก็จะได้รับจดทะเบียนเร็วขึ้นนั่นเอง

บรรยายงานประดิษฐ์ในลักษณะทางเลือก

หลายท่านเข้าใจว่าการร่างคำขอรับสิทธิบัตรหรืออนุสิทธิบัตรคือการบอกรายละเอียดงานประดิษฐ์อย่างตรงไปตรงมา ซึ่งอาจจะเป็นข้อดีที่ทำให้งานของท่านได้รับจดได้เร็วเพราะโอกาสที่จะทับซ้อนกับงานก่อนหน้าที่น้อย แต่อย่าลืมว่าขอบเขตสิทธิที่ได้ก็จะน้อยตามที่ได้บรรยายไป ยกตัวอย่างเช่น งานประดิษฐ์ของท่านประกอบด้วยชิ้นส่วน A และ B และ C และ D

ถ้ามีผู้ประดิษฐ์คนอื่นประดิษฐ์งานโดยตัดบางชิ้นส่วนออกไป เช่นมีชิ้นส่วน A และ B และ C เท่านั้น แค่นี้สิทธิบัตรของท่านก็ไม่สามารถบังคับสิทธิได้แล้ว

สิ่งที่เหมาะสมและควรทำคือ การบรรยายงานประดิษฐ์เฉพาะชิ้นส่วนที่สำคัญและเป็นพื้นฐานของการทำงาน ส่วนชิ้นส่วนเสริมการทำงานให้บรรยายในลักษณะทางเลือก เช่น งานประดิษฐ์ประกอบด้วยชิ้นส่วน A และ B และ C โดยอาจประกอบเพิ่มด้วยชิ้นส่วน D เป็นต้น

ใช้คำศัพท์ให้กว้าง

คำศัพท์ที่ใช้เรียกชิ้นส่วนในร่างคำขอสิทธิบัตร ไม่จำเป็น ต้องเป็นคำศัพท์ที่ใช้เรียกชิ้นส่วนนั้นเสมอ ยกตัวอย่างเช่น แก้วน้ำ ในสิทธิบัตรเราอาจเรียกว่า ภาชนะรองรับของเหลว เป็นต้น หรือจะให้กว้างกว่านั้นก็ได้

ทั้งนี้ ก็เพื่อทำให้งานประดิษฐ์ของเรากว้างมากขึ้น อีกทั้งยังป้องกันการสืบค้นจากบุคคลภายนอก ให้สามารถหาเจองานประดิษฐ์ของเราได้โดยง่าย เพื่อที่จะลอกเลียนแบบ

“ร่างคำขอสิทธิบัตร ไม่จำเป็นต้องเป็นที่เข้าใจได้ของทุกคน ให้พึงระลึกเสมอว่าใครบ้างที่ควรต้องเข้าใจ และใครบ้างที่ไม่ควรเข้าใจ”

เครื่องมือหนึ่งที่สำคัญที่จะช่วยให้สามารถ คุ้มครองงานประดิษฐ์ ได้คือการจดสิทธิบัตร หรืออนุสิทธิบัตร ซึ่งคุณสามารถทำได้ง่ายๆ ด้วยตัวเอง แต่สิ่งหนึ่งที่พึงระลึกไว้เสมอคือขอบเขตความคุ้มครองงานประดิษฐ์หรือข้อถือสิทธินั่นเอง ซึ่งก่อนการร่างคำขอรับสิทธิบัตรทุกครั้ง คุณควรมีการจัดวางโครงสร้างของข้อถือสิทธิให้ชัดเจน อะไรที่สำคัญควรจัดไว้ในข้อถือสิทธิหลัก อะไรที่เป็นทางเลือกควรใส่ไว้ในข้อถือสิทธิรอง และพยายามเปิดเผยงานประดิษฐ์เท่าที่จำเป็น เพื่อให้งานของเรานั้นได้ความใหม่เพียงพอในขณะที่ปกป้อง core technology ของเราไปด้วย

• ตัวอย่างการร่างคำขอรับสิทธิบัตรและอนุสิทธิบัตร กรมทรัพย์สินทางปัญญา
• แบบฟอร์มการขอรับสิทธิบัตร กรมทรัพย์สินทางปัญญา
• ข้อถือสิทธิคืออะไร กรมทรัพย์สินทางปัญญา